Twórca
publ. "Teksty Drugie" 1/2 2012

Anna Nasiłowska

pisarka, krytyk literacki , pracownik Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

Twórca - definicja encyklopedyczna

Twórca - autor dzieła sztuki lub opracowania naukowego, podmiot aktu twórczego, zakończonego powołaniem do życia dzieła o jednostkowym charakterze, którego nie było wcześniej i któremu w momencie udostępnienia przysługuje walor nowości. W wypadku twórczości literackiej, plastycznej, muzycznej dzieło charakteryzuje się niepowtarzalnością i wartością artystyczną, rozstrzygającą o jego przynależności do właściwej dziedziny sztuki; w wypadku dzieła naukowego ma ono oryginalny charakter i wartość poznawczą. Zasadniczo dzieło nie służy samemu twórcy, przeznaczone jest do rozpowszechniania w przestrzeni publicznej i adresowane do otwartego kręgu odbiorców, zainteresowanych daną dziedziną, choć twórca ma prawo zastrzec szczegółowe warunki, nałożyć ograniczenia lub zdecydować o odłożeniu w czasie udostępnienia dzieła; zapisy pamiętnikowe, dzienniki i listy twórców także uważa się za ich dzieła, chyba że twórca zadecyduje inaczej. Twórca nadaje dziełu wartość artystyczną, estetyczną lub poznawczą, indywidualny charakter, z tego powodu w każdym przypadku dzieło podpisane jest nazwiskiem lub pseudonimem artystycznym twórcy. Twórcami utworów zależnych są tłumacze, autorzy opracowań edytorskich, aktorzy i wykonawcy muzyczni, ich działania muszą respektować intencje dzieła. W wypadku filmów i przedstawień twórcą jest osoba, odpowiadająca za nadanie dziełu wyrazu artystycznego i szczególnego charakteru.

Jest to definicja klasyczna, odnosząca się do dziedziny wysokoartystycznej i twórczości naukowej. Ta sfera powinna być bezsporna, wszystkie inne sytuacje - mogą być przedmiotem sporu i negocjacji. Nie jest twórcą autor ekspertyzy, czy komentarza do przepisów prawnych, nie jest nim autor reklamy, bo reklama nie jest publikowana pod nazwiskiem, ani nie jest nim firma, która stworzyła program komputerowy jako narzędzie pracy; twórcą jest wyłącznie osoba, wnosząca oryginalną inwencję artystyczną lub poznawczą i podpisująca nazwiskiem (lub pseudonimem artystycznym) konkretne dzieło.

home